Balast tankları, gemilerin, denizaltıların ve diğer yüzer yapıların dengesini, draftını ve stabilitesini kontrol etmek için kullanılan tanklardır. Bu tanklar, su (genellikle deniz suyu) ile doldurulup boşaltılarak geminin ağırlık dağılımını ayarlar ve böylece farklı yükleme koşullarında veya hava koşullarında güvenli seyir sağlanır.
Balast tanklarının kullanımı, yelkenli gemilerin devrinden beri bilinmektedir. İlk zamanlarda, gemilerde taşlar, kum veya diğer ağır malzemeler kullanılırdı. Ancak, bu malzemelerin taşınması ve depolanması zor olduğundan, su balastı giderek daha popüler hale geldi. Buharlı gemilerin icadıyla birlikte, balast tankları daha da önem kazandı, çünkü kömür gibi ağır yakıtların tüketilmesi geminin dengesini etkileyebiliyordu.
Balast tanklarının başlıca işlevleri şunlardır:
Balast tankları, geminin gövdesinin alt kısmında veya yanlarında yer alan büyük tanklardır. Bu tanklar, deniz suyu pompaları ve valf sistemleri aracılığıyla doldurulur ve boşaltılır. Su alımı ve tahliyesi, geminin yük durumuna, deniz koşullarına ve istenen draft ve trim ayarlarına göre otomatik veya manuel olarak kontrol edilebilir.
Balast tankları, konumlarına, amaçlarına ve tasarım özelliklerine göre farklı türlere ayrılabilir:
Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından kabul edilen Balast Suyu Yönetimi Sözleşmesi, gemilerin balast suyunu alırken ve boşaltırken belirli prosedürleri izlemesini zorunlu kılar. Bu sözleşmenin amacı, balast suyu yoluyla taşınan istilacı türlerin deniz ekosistemlerine zarar vermesini önlemektir. Gemiler, balast suyunu boşaltmadan önce filtreleme, UV ışınlama veya kimyasal arıtma gibi işlemlerden geçirmek zorundadır.
Balast tankları, sürekli olarak deniz suyuna maruz kaldıklarından korozyona karşı oldukça hassastır. Korozyon, tankların yapısal bütünlüğünü zayıflatır ve sızıntılara neden olabilir. Bu nedenle, balast tankları düzenli olarak denetlenmeli, temizlenmeli ve korozyona karşı koruyucu kaplamalarla (boya, epoksi vb.) kaplanmalıdır.
Denizaltılar'da balast tankları, dalış ve yüzeye çıkış işlemlerini kontrol etmek için hayati öneme sahiptir. Denizaltılar, dalış yapmak için balast tanklarını suyla doldurur ve batar. Yüzeye çıkmak için ise tanklardaki suyu basınçlı hava ile tahliye ederler. Denizaltılarda ayrıca, trim ve dengeyi sağlamak için kullanılan ek balast tankları da bulunur.
Balast tankları teknolojisi sürekli olarak gelişmektedir. Yeni malzemeler, kaplamalar ve su arıtma teknolojileri, tankların ömrünü uzatmak, korozyonu önlemek ve balast suyu yönetimi uygulamalarını iyileştirmek için geliştirilmektedir. Ayrıca, otomasyon ve sensör teknolojileri, balast tanklarının daha verimli ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamaktadır.